از گل و بلبل به نظم و نثر سعدی قانعم
این معانی در گلستان بیشتر دارد بهار
(بیدل دهلوی)
گلستان سعدی هم دروازۀ قرآنِ ورود به شیرازِ ادبیات سعدی است، هم از بهترین دروازهها برای ورود به عالم ادبیات فارسی، اعم از نظم و نثر، به ویژه نثر فارسی است.
چرا؟ چون:
یکم: نثر و روایت و حکایات بسیار شیرین و جذاباند؛
دوم: نثر در عین زیبایی و پاکیزگی بسیار بسیار آسان و روان است؛
سوم: معانی مطروحه خیلی معانی سنگین و پیچیدۀ فلسفی و عرفانی دشواری نیستند، عموما حکمتهای عام زندگیاند که به کار پیر و جوان و عام و خاص میآیند؛
چهارم: حجم مجموعۀ کتاب خیلی کم است و خواننده میتواند در زمان محدودی یکی از شاهکارهای ادب فارسی را بخواند؛
پنجم: کتاب بخشبخش و جزءجزء است و حجم بخشها و اجزاء هم کم یا خیلی کم است، همین کتاب را کاربردیتر و خواندنیتر کرده؛
ششم: نثر به نظم آراستهشده؛ پس خواننده یک تیر میزند با دو نشان.
با این شش دلیل و احتمالا دلایل دیگری که به ذهن من نرسید، اگر کسی بخواهد مطالعۀ جدی ادبیات فارسی و ایرانی را شروع کند، این کتاب از بهترین پیشنهادها برای شروع است؛ اگر قرار باشد نوجوانی با این ادبیات انس بگیرد و از آن نترسد در طی زندگی خود، این کتاب از بهترین پیشنهادها برای هدیه است؛ اگر قرار باشد در یک جمع با سنین و سلایق گوناگون متنخوانی و ادبیاتخوانی شکل بگیرد، این کتاب از بهترین پیشنهادها برای مطالعۀ جمعی است.
و به همین خاطر بوده که پیشینیان ما که ظاهرا شعورشان اندکی بیشتر از شعور دستاندرکاران نظام آموزشی در صد سال اخیر بوده، این کتاب سعدی را کتاب اصلی درسی مدرسه و مکتب روزگار پیشین قرارداده بودهاند، آنهم نه برای نوجوان که برای کودک. به همین دلیل کودک دیرین ایرانی که با اثر ارزشمندی چون گلستان کار خودش را شروع میکرده دیگر ترسی از مواجهه با دیگر متون ارزشمند ادبی نداشته، هم شهامت لازم را کسب میکرده هم مهارت لازم را، و اگر دوست میداشته سراغ دیگر متون نیز میرفته، به همینخاطر است که اثر عظیمی چون شاهنامه آنزمان به راحتی نقل نقالیهای قهوهخانهها و دیگر محافل عامیانه ما بوده و الآن ما تعجب میکنیم. وقتی گلستان از دبستان حذف شد، طبیعی است که امروز شاهنامه را دکتراخوانده ما هم نتواند از رو بخواند.
خلاصه که خودمان به فکر خودمان باشیم و بخریم و بخوانیم برای خودمان و بخوانیم برای کودکانمان و هدیه بدهیم به دوستان و عزیزانمان.
پن: اگر هم پای ترس از «خواندن و درست نخواندن» یا « خواندن و نفهمیدن» در میان است و دسترسی به استاد یا کارشناس درستدرمانی هم نیست، یک پیشنهاد برای خرید یا هدیه، آلبوم صوتی «چهل حکایت از گلستان سعدی» است. در این آلبوم خسرو شکیبایی بخشی از گلستان سعدی را با موسیقی کارن همایونفر خوانده است.