سه جور روانشناس داریم

بر اساس آنچه در کتاب «گونه‎شناسیِ انواع انسانی»¹ آمده است، نوع انسانیِ «روان‎شناس» (اعم از آنچه امروز در اصطلاح به عنوان «روان‎شناس» یا «مشاور» می‎شناسیم) بر سه قسم است:

1. روا‎ن‎شناسی که در مواجهه با مراجع یا بیمار، سعی می‎کند با مجموعِ نظریات پراکنده و درست و نادرستی که در ذهن انباشته، موضوع و مشکل را نشانه‎شناسی کند و فرد و خواسته یا مشکلش را در چارچوب یکی (یا دوتا یا چندتا) از سیستم‎ها و نظریه‎های دانش روان‎شناسی که در کتاب‎های دانشگاهی طرح شده‎اند (یا همه‎شان)، معنا کند؛ وانگهی مخاطب را پاسخی سرشار از اصطلاحات دقیق دانش روان‎شناسی، تقدیم کند.
   
   
2. روان‎شناسی که سعی می‎کند حسّ شخصی خود درمورد مُراجع یا بیمارش (و موضوع یا مشکل این فرد) را در قالب مجموعِ نظریات پراکنده و درست و نادرستی که در ذهن انباشته ببیند و ایدۀ شخصی و آنی خویش را به سیستم‎ها و نظریه‎های دانش روان‎شناسی که در کتاب‎های دانشگاهی طرح شده‎اند تحمیل کرده و سپس به مخاطب عرضه کند.
   
   
3. روان‎شناسی که سعی می‎کند بی‎توجه به مجموعِ نظریات پراکنده و درست و نادرستی که در ذهن انباشته و فارغ از سیستم‎ها و نظریه‎های دانش روان‎شناسی که در کتاب‎های دانشگاهی طرح شده‎اند، با دقت به سخنان مراجع یا بیمار خود گوش فرادهد و سپس با اندیشه و تدبر و تکیه بر تجربیات ریز و درشت زندگی شخصی و کاری خویش، پاسخ، درمان یا راه‎کاری را برای مشکل یا موضوع مطروحه، پیش روی مخاطب قرار دهد.

در نسخه‎ای که من از کتاب داشتم، پاورقی مصحح اندیشمند و فرهیختۀ کتاب چنین بود:

بدیهی‎است که از میان گونه‎های یادشده دو گونۀ نخست فاقد عقل و شعور و حیثیّت انسانی هستند و تنها گونۀ سوم شایستۀ حضور در تقسیمات نوعِ روان‎شناس، به عنوان یک نوعِ «انسانی» است. این اشتباه فقط یکی از تفاوت‎های بنیادین «گونه‎شناسیِ انواع انسانی قدما» با «گونه‎شناسیِ انواع انسانی مدرن» است... الخ.

وقتی پاورقی مذکور را با استاد تمام دانشگاه مذکور در میان گذاشتم به این اندیشیدیم---> چگونه می‎توان با استفاده از مواد خام ارزان و اولیۀ قابل دریافت از هر سوپر مارکت، اسلحه‎ای لیزری و هوشمند ساخت که در کسری از ثانیه جهان و ذهن آدمیان را از انبوه خرافه‎های دانش‎مدّعی «روان‎شناسی» (و هول‎ناک‎تر---> روان‎پزشکی) پاک کند و آرامش را به بشر بازگرداند. همچنین اندیشیدیم چقدر فوتبالیست و بازیگر ستاره و خوانندۀ پاپ را باید در آب‎های خلیج همیشه فارس غرق کرد تا بودجۀ لازم برای تقدیر و حمایت از انسان‎های شریفی که در دستۀ سوم قرار دارند (و با وجود علم به خرافه در عمل تسلیم آن نمی‎شوند و خوب مشاوره می‎دهند و درمان می‎کنند) مهیا شود.

---

1. رسالۀ مفقودۀ منسوب به حکیم ثالث، نسخۀ بریتانیا؛ «گونه‎شناسیِ انواع انسانی»، یونان؛ 326 .ق.م.